رمزگشایی از خواسته واشنگتن از تهران/ سیگنال‌های متناقض آمریکا چه پس‌لرزه‌هایی به دنبال دارد؟

هفته گذشته، او اعلام کرد که از این‌که مسکو پیشنهادی برای توافق در اوکراین ارائه نکرده «عصبانی» است و ممکن است «تعرفه‌های» ثانویه‌ای بر فروش نفت روسیه اعمال کند. او همچنین مدعی شد که اگر ایران توافقی انجام ندهد، دست به اقدام دیگری خواهد زد.

ترامپ چه می‌خواهد؟

به ادعای این نشریه، این واکنش‌های تند بخشی از استراتژی بزرگ بر مبنای اصل «دیوانه‌بازی» نیست، بلکه نتیجه‌ نیاز ظاهری ترامپ به نمایش قدرت است. نکته کلیدی، دانستن این است که چگونه می‌توان به این نمایش قدرت پاداش داد؛ سفارش ترسیم پرتره ترامپ توسط پوتین  -مقوله‌ای که نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه، استیو ویتکاف، ادعا می‌کند رهبر روسیه از او خواسته آن را به رئیس‌جمهور برساند- نمونه‌ای روشن از ماهیت و شاید محدودیت‌های چاپلوسی استراتژیک است.

اما مقام‌های رسمی ایران هرگز خود را درگیر چنین نمایش‌هایی نخواهند کرد. با این حال، این امکان وجود دارد تهران به این نتیجه رسیده باشد که مذاکره‌کنندگان او می‌توانند از نیاز همیشگی ترامپ برای نمایش تسلط خود بر سیاست جهانی استفاده کرده تا امتیازاتی از آمریکا در خصوص توافق هسته‌ای بگیرند. چون ناپایداری ترامپ می‌تواند درها را باز کند یا به‌ سرعت آن‌ها را ببندد. رهبران بین‌المللی -و حتی مشاوران خودش- دائماً در تلاش‌اند تا این رویکرد مغشوش یا حتی بی‌تاکتیک نسبت به جهان را مدیریت یا از آن بهره‌برداری کنند.

از این‌رو، جای تعجب ندارد که در حالی‌که مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران پس از تهدید اخیر ترامپ تأکید کرد که «مسیر مذاکرات غیرمستقیم همچنان باز است»، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هشدار داد که نیروهای آمریکایی مستقر در «دست‌کم ده پایگاه اطراف ایران» در واقع «درون اتاقی شیشه‌ای نشسته‌اند». به ادعای ناظران، با سیاست خارجی که با توسل به واکنش‌های آنی شکل می‌گیرد، رقبای ترامپ به‌سختی می‌توانند به برداشت روشنی از مواضع نهایی او برسند.

روابط ایران و آمریکا فعلا پرتنش است. شایان توجه است که طی ادعایی که رد شد، ماه نوامبر، ایلان ماسک با سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل، دیدار کرد. یک وب‌سایت محافظه‌کار ایرانی درباره این دیدار غیرمنتظره نوشت: «به‌نظر می‌رسد ترامپ واقعاً تصمیم گرفته رویکرد متفاوتی اتخاذ کند. شاید همان‌طور که عباس عراقچی گفت، از ‘فشار حداکثری’ به ‘عقلانیت حداکثری’ روی آورده باشد.»

این تحلیل با سخنان پیشین عراقچی که گفته بود «عقلانیت حداکثری احتمالاً نتیجه متفاوتی خواهد داشت» همخوانی دارد و به‌نظر می‌رسید تلاشی برای سنجش واکنش ترامپ باشد. تصمیم ترامپ در اواسط ژانویه مبنی بر حذف تدابیر امنیتی برای مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق و برایان هوک، نماینده ویژه پیشین آمریکا در امور ایران -که هر دو از معماران کلیدی سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ در دوره اول بودند- امید محتاطانه‌ای را در تهران به وجود آورد.

زمانی‌که هوک پس از انتقاد از «مماشات» دولت بایدن با ایران از تیم انتقالی ترامپ اخراج شد، روزنامه‌ تهران تایمز اظهارنظر ترامپ در شبکه Truth Social را بازنشر کرد: «برایان هوک از مرکز ویلسون برای پژوهشگران… تو اخراجی!» و خبرگزاری رسمی جمهوری اسلام ایران هم گمانه‌زنی کرد که اقدامات ترامپ «ممکن است سیگنالی برای ایران باشد مبنی بر اینکه او مایل به تعامل دیپلماتیک با تهران است»، حتی اگر «مشخص نباشد که این اقدامات نشانه تغییر در تاکتیک، استراتژی یا نگرش باشند».