وقتی کاکارضا به مخملکوه می‌پیوندد؛ روایت یک پروژه حیاتی در دل لرستان

در مسیر جاده کاکارضا، جایی که کوه‌ها رنگ مخملی به خود گرفته‌اند، صدای ماشین‌آلات و تلاش مهندسان از طلوع تا غروب شنیده می‌شود. سد مخملکوه نه فقط یک پروژه عمرانی، بلکه نماد حرکت لرستان به سوی خودکفایی در مدیریت منابع آب است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تاف‌نیوز، سد مخملکوه بخشی از پروژه عظیم کاکارضا می‌باشد که در حال حاضر در روستای سرآستان و در دل کوه‌های سر به فلک کشیده و مخملینی به اسم مخملکوه با پیشرفت بیش از ۵۰ درصد در حال احداث است.
این سد یکی از سازه‌های مهم آبی و زیربنایی استان لرستان است که در آینده‌ای نه چندان دور نقش بسزایی در تأمین آب شرب و کنترل سیلاب‌های منطقه خواهد داشت و نه تنها به توسعه پایدار استان کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک جاذبه فنی و مهندسی، فرصت مناسبی برای شناخت پیشرفت‌های عمرانی و مدیریت منابع آب فراهم می‌آورد.
حجم مخزن سد مخملکوه حدود ۳۰ میلیون متر مکعب، تخصیص آب ۶۰ میلیون متر مکعب است که ۵۵ میلیون متر مکعب جهت آب شرب و ۵ میلیون متر مکعب آن جهت صنعت تخصیص داده شده است.
پیش‌بینی‌ها می‌گوید سد مخملکوه اواخر سال ۱۴۰۵ آب‌گیری شود که آب‌گیری سد علاوه بر استفاده از آب‌ رودخانه‌های کاکارضا و سراب‌تلخ از آب‌های فصلی(باران و برف) هم می‌تواند انجام‌ بگیرد.
بیش از ۱۸۰ نفر در جریان روند ساخت سد مخملکوه در بخش‌های مختلف شامل نیروهای فنی و مهندسی(بخش تخصصی)، نیروهای اجرایی، کارگری و پشتیبانی و پیمانکاران فرعی فنی‌مهندسی در دو شیفت کاری مشغول به کار هستند که ۹۵ درصد نیروهای شاغل در سد مذکور از نیروهای بومی هستند که با هدف پرورش‌ نیروی متخصص برای استان جذب شده‌اند.
موقعیت و هدف سد مخملکوه
سد مخملکوه در شرق خرم‌آباد و در محدوده‌ی روستاهای ده‌پیر و کاکارضا در حال ساخت است.
هدف اصلی‌ احداث سد مخملکوه تأمین آب شرب خرم‌آباد و روستاهای اطراف، تعدیل سیلاب‌ها و در آینده شاید تأمین بخشی از آب صنعتی شهرک‌های اطراف است.
منبع تأمین آب سد مخملکوه
آب ورودی این سد از دو حوضه آبریز اصلی تأمین می‌شود:
الف) سد کاکارضا
سد کاکارضا روی رودخانه‌ کاکارضا (یکی از سرشاخه‌های کشکان) قرار دارد.این رودخانه از دامنه‌های جنوبی مخملکوه سرچشمه می‌گیرد.
بخشی از آب ذخیره‌شده در سد کاکارضا از طریق کانال‌های انحرافی و تونل انتقال آب به سمت حوضه‌ی مخملکوه هدایت می‌شود تا حجم مخزن سد مخملکوه پایدار بماند.
به بیان ساده‌تر: سد کاکارضا مثل یک تأمین‌کننده جانبی برای سد مخملکوه عمل می‌کند، مخصوصاً در فصل‌های خشک سال.
ب) سراب تلخ
«سراب تلخ» یکی از چشمه‌ها و سرچشمه‌های طبیعی خرم‌آباد است که در شمال شرقی شهر قرار دارد.
جریان آب سراب تلخ نیز به صورت سطحی و زیرسطحی وارد مسیر رودخانه‌ خرم‌آباد و محدوده‌ی پایین‌دست سد مخملکوه می‌شود.
در طرح نهایی سد، بخشی از دبی (حجم جریان) سراب تلخ به عنوان منبع تغذیه طبیعی سد در نظر گرفته شده است.
نکته زیست‌محیطی مهم و مطالبه مالکان اراضی کشاورزی
برخی کارشناسان محیط زیست در لرستان هشدار داده‌اند که اگر مدیریت برداشت آب از سراب تلخ و سد کاکارضا درست انجام نشود، ممکن است جریان طبیعی سراب‌ها کاهش یافته و چشم‌اندازهای طبیعی اطراف مخملکوه آسیب ببینند.به همین دلیل، شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام کرده که تخصیص آب هر منبع به‌صورت کنترل‌شده و مرحله‌ای انجام می‌شود.
اهالی روستاهای اطراف سد مخملکوه خواستار اجرای طرح احداث نیروگاه برق‌آبی در مسیر آب این سد و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی منطقه هستند و مالکانی که اراضی کشاورزی آنها  زیر سد رفته هم‌زمان تأکید می‌کنند که مسئولان مربوطه در روند قیمت‌گذاری زمین‌ها منصفانه عمل کنند تا مردم روستا متضرر نشوند.
این مطالبه عمومی و مردمی، نشان‌دهنده‌ آگاهی و نقش فعال اهالی در حفاظت از حقوق خود و منابع طبیعی است و مسئولان سد و شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز بارها اعلام کرده‌اند که در تعیین قیمت اراضی زیر سد، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق مالکین بومی مدنظر قرار می‌گیرد تا نه تنها پروژه به‌موقع پیش رود، بلکه مردم منطقه نیز از مزایای توسعه پایدار بهره‌مند شوند.
شناسنامه طرح شبکه آبیاری و زهکشی کاکارضا به شرح زیر است:
عنوان طرح: طرح سامانه‌های انتقال آب ورودی و خروجی به سد مخملکوه
تاریخ واگذاری به شرکت آب و نیرو: فروردین‌ماه ۱۴۰۴
خرداد ۱۴۰۲ پروژه مذکور تحویل آب و نیرو شده و در سال اول با توجه به منابع مالی بسیار کم الان پیشرفتی بیش از ۵۰ درصد دارد که با توجه به منابع مالی کار بزرگی انجام شده است.
محل اجرا:
۱_ سامانه ورودی: از آب‌پخش به سد مخزنی مخملکوه
۲- سامانه خروجی: از سد مخزنی مخملکوه به تصفیه‌خانه جدید خرم‌آباد
محل تأمین اعتبار: درآمد عمومی(اعتبار عمرانی)
کارفرما: شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران
مشاور: شرکت مهندسین مشاور آبدان‌فراز
وضعیت قرارداد: در مرحله برگزاری مناقصه انتخاب پیمانکار
مشخصات سد و مخزن نیز به این شرح زیر است:
نوع سد سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی
مساحت حوزه آبریز در ساختگاه سد ۶.۸km ۲
آورد سالیانه رودخانه در محل سد ۰.۵MCM
حداکثر ارتفاع سد از بستر رودخانه ۵۳ متر
سطح دریاچه در تراز نرمال ۱۹۹.۴۷m۲
حجم مخزن در رقوم نرمال بهره‌برداری ۳۳ میلیون متر مکعب
حجم رسوبات ۵۰ ساله ۰/۱۸۲ میلیون متر مکعب
میزان تنظیم سالیانه ۶۰ میلیون متر مکعب