محرومیت و بحران زیست‌محیطی در بربرود غربی و شرقی شهرستان الیگودرز
- به گزارش پایگاه خبری تاف نیوز، منطقه بربرود غربی و شرقی از توابع شهرستان الیگودرز، با وجود برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی، سال‌هاست درگیر پیامدهای ناگوار پروژه انتقال آب قمرود و بی‌آبی شدید شده است. این منطقه که روزگاری مملو از حیات و رونق بود، امروز با بحران خشکسالی، مهاجرت اجباری و آسیب‌های اجتماعی-فرهنگی دست و پنجه نرم می‌کند.
جزئیات بحران:
خشکسالی در مناطق مختلف ایران، به‌ویژه در مناطقی مانند بخش بربرود غربی در شهرستان الیگودرز (واقع در استان لرستان) که بخشی از حوضه آبریز قمرود نیز هست، یکی از چالش‌های جدی برای محیط زیست، کشاورزی و زندگی روزمره مردم به شمار می‌آید. خشکسالی به‌عنوان پدیده‌ای طبیعی، اما تشدید شده توسط عوامل انسانی و تغییرات اقلیمی، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر منابع آب، کشاورزی، و اقتصاد محلی داشته باشد.
علل خشکسالی در بخش بربرود غربی و منطقه قمرود
۱. کاهش بارش‌ها:
– کاهش میزان بارندگی در سالهای اخیر یکی از مهم‌ترین علل خشکسالی در این منطقه است. این موضوع به‌ویژه در فصول بارانی مانند پاییز و زمستان مشهود است.۲. تغییرات اقلیمی:
– تغییرات اقلیمی و افزایش دما منجر به تبخیر بیشتر آب‌های سطحی و زیرزمینی شده است. این امر به‌طور مستقیم بر منابع آب منطقه تأثیر می‌گذارد.۳. مدیریت نادرست منابع آب:
– استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی برای کشاورزی و عدم برنامه‌ریزی دقیق برای استفاده پایدار از منابع آب، به تشدید خشکسالی کمک کرده است.۴. کاهش جریان رودخانه‌ها و چشمه‌ها:
– رودخانه‌ها و چشمه‌های منطقه قمرود که منبع اصلی تأمین آب برای کشاورزی و مصارف خانگی هستند، به دلیل کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی، جریان خود را از دست داده‌اند.۵. تخریب جنگل‌ها و مراتع:
– تخریب جنگل‌ها و مراتع در این منطقه به دلیل چرای بی‌رویه دام و تبدیل اراضی مرتعی به زمین‌های کشاورزی، ظرفیت نگهداری آب در خاک را کاهش داده و به تشدید خشکسالی کمک کرده است.
تأثیرات خشکسالی در بخش بربرود غربی
۱. کاهش تولیدات کشاورزی:
– کشاورزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در این منطقه، به شدت تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته است. کاهش آب آبیاری منجر به کاهش عملکرد محصولات زراعی و باغی شده است.۲. کاهش منابع آب شرب:
– کمبود آب شرب برای جمعیت محلی و دام‌ها به یکی از مشکلات اساسی تبدیل شده است.۳. افزایش مهاجرت روستایی:
– به دلیل کاهش فرصت‌های شغلی و درآمد در بخش کشاورزی، بسیاری از ساکنان روستاها به شهرها مهاجرت کرده‌اند.۴. تخریب اکوسیستم:
– خشکسالی منجر به کاهش تنوع زیستی، خشک شدن زیستگاه‌های طبیعی و تخریب اکوسیستم‌های محلی شده است.
راهکارهای مقابله با خشکسالی
۱. مدیریت پایدار منابع آب:
– اجرای طرح‌های مدیریتی برای استفاده بهینه از منابع آب سطحی و زیرزمینی.
– استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و مدرن در کشاورزی.۲. احیای مراتع و جنگل‌ها:
– اجرای طرح‌های احیای مراتع و جلوگیری از چرای بی‌رویه دام.
– کاشت درختان و گیاهان مقاوم به خشکی در مناطق دچار فرسایش.۳. استفاده از فناوری‌های نوین:
– استفاده از فناوری‌هایی مانند سنجش از دور و مدل‌سازی اقلیمی برای پیش‌بینی خشکسالی و برنامه‌ریزی بهتر.۴. آموزش و افزایش آگاهی:
– آموزش کشاورزان و جامعه محلی درباره روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و کشاورزی پایدار.۵. **حمایت از کشاورزی مقاوم به خشکی**:
– تشویق کشاورزان به کشت محصولات مقاوم به خشکی و کم‌آبی مانند گندم مقاوم و محصولات بومی.۶. ایجاد مخازن ذخیره آب:
– ساخت سدهای کوچک و مخازن ذخیره آب برای جمع‌آوری آب باران و استفاده در مواقع ضروری.۷. همکاری دولت و بخش خصوصی:
– ارائه کمک‌های مالی و فنی به کشاورزان و روستاییان برای مقابله با خشکسالی.خشکسالی در بخش بربرود غربی و منطقه قمرود یکی از چالش‌های اساسی است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری بین‌بخشی است. با اجرای راهکارهای مدیریتی، فناوری‌های نوین و افزایش آگاهی جامعه محلی، می‌توان تأثیرات منفی این پدیده را کاهش داد و زمینه را برای توسعه پایدار فراهم کرد.
**پیشنهاد نهایی:** توجه به این موضوع نیازمند همکاری تمامی ذینفعان، از جمله دولت، سازمان‌های محیط زیست، کشاورزان و جامعه محلی است. اجرای طرح‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت برای مدیریت خشکسالی می‌تواند به بهبود وضعیت منطقه کمک کند.
{خشکسالی در بخش بربرود غربی و منطقه قمرود نیازمند مدیریت پایدار منابع آب و اجرای راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت است.}}
۱. تأثیرات پروژه قمرود:
– اجرای پروژه انتقال آب قمرود به خارج از استان لرستان، باعث کاهش شدید منابع آبی زیرزمینی و خشکیدن قنات‌ها و چشمه‌های منطقه شده است.
-بنا به گزارش گودرزی نماینده محترم الیگودرز در مجلس شورای اسلامی بیش از ۱۴۰ روستا از توابع شهرستان به دلیل بی‌آبی و خشکسالی، رها شده یا با کاهش شدید جمعیت روستایی مواجهند.
۲. مهاجرت و پیامدهای اجتماعی:
– خشکیدن زمین‌های کشاورزی و نابودی دامداری سنتی، ساکنان را مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ کرده است.
– این مهاجرت بی‌برنامه به ایجاد حاشیه‌نشینی، افزایش بیکاری، تعارضات فرهنگی و آسیب‌هایی مانند اعتیاد منجر شده است.
۳. فاجعه زیست‌محیطی:
– خشکیدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها، نابودی پوشش گیاهی و حیات وحش را در پی داشته است.
– خاک منطقه به دلیل فرسایش و شوری، دیگر قابلیت کشاورزی ندارد.
واکنش مسئولان:
- – فرماندار الیگودرز:
«مسئله آب در اولویت برنامه‌های استان است، اما اعتبارات ملی کافی نیست. پیگیر جبران خسارات و اشتغالزایی برای روستاییان هستیم.» - – کارشناس محیط زیست:
«انتقال آب قمرود بدون ارزیابی دقیق زیست‌محیطی، فاجعه‌ای را رقم زد که جبران آن دهه‌ها زمان می‌برد.»
- راهکارهای پیشنهادی:
۱. تخصیص فوری آب شرب به روستاهای باقیمانده.
۲. اجرای طرح‌های اشتغالزایی پایدار مانند گردشگری روستایی و صنایع دستی.
۳. احیای قنات‌ها و آبخیزداری با مشارکت مردم محلی.
۴. پیگیری مداوم از دستگاه‌های ملی برای جبران خسارات و توقف پروژه‌های انتقال آب.
5.احداث سدهای مطالعه شده حوزه استحفاظی شهرستان الیگودرز
جبران خسارت روستاییان آسیب‌دیده از پروژه انتقال آب قمرود نیازمند یک برنامه جامع و چندبُعدی است که هم به نیازهای فوری مردم پاسخ دهد و هم راهکارهای بلندمدت برای احیای منطقه ارائه کند. در ادامه، مراحل و راهکارهای ضروری برای جبران خسارت این روستاییان بررسی می‌شود:
📍۱. ارزیابی دقیق خسارات و شناسایی آسیب‌دیدگی ها
- – تشکیل کمیته ویژه دولتی جهت انجام مطالعات میدانی با حضور نمایندگان وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، محیط زیست، سازمان امور عشایری و سازمان برنامه‌وبودجه.
– سنجش میزان کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی.
– برآورد خسارات اقتصادی (از بین رفتن زمین‌های کشاورزی، دامداری و باغات).
📍۲. کمک‌های فوری و اضطراری
- – تأمین آب شرب:
استفاده از تانکرهای آب، حفر چاه‌های عمیق با مجوز محیط زیست، یا اتصال روستاها به شبکه آبرسانی شهری. - – بسته‌های حمایت سلامت:
ارائه خدمات رایگان پزشکی و روانشناسی به دلیل افزایش بیماری‌های ناشی از تنش‌های اجتماعی و محیطی.
📍۳. جبران اقتصادی بلندمدت
طرح‌های اشتغالزایی جایگزین:
- – آموزش و سرمایه‌گذاری در مشاغلی مانند
گردشگری روستایی، صنایع دستی یا کشاورزی گلخانه‌ای با مصرف آب کم. - – ایجاد تعاونی‌های تولیدی با حمایت دولت.
– تسهیلات کم‌بهره: - اعطای وام‌های بدون بهره یا کم‌بهره برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک.
📍 ۴. احیای محیط زیست و منابع آب
آبخیزداری و احیای قنات‌ها:
- احداث سدهای مطالعه شده حوزه استحفاظی شهرستان الیگودرز
-اجرای سدهایی که برای طراحی و برنامه ریزی آنها زحمات بسیاری طی سالهای گذشته کشیده شده و علیرغم اینکه دارای طرح توجیهی هستند اکنون فقط در حد توصیه باقی مانده اند.
- اجرای پروژه‌های آبخیزداری برای تغذیه آبخوان‌ها و بازسازی قنات‌های خشک‌شده.
– کشت محصولات کم‌آب‌بر:
آموزش کشاورزان برای جایگزینی محصولات پرمصرف با گونه‌های سازگار با کم‌آبی.
– ممنوعیت پروژه‌های انتقال آب جدید:
توقف هرگونه طرح جدید انتقال آب از منطقه تا احیای کامل منابع.
📍۵. حمایت حقوقی
- – تشکیل پرونده حقوقی برای ثبت پیگیری های انجام شده توسط نمایندگان ادوار جهت ایجاد سهولت در دسترسی و روند خدمت رسانی.
- – شفاف‌سازی اسناد پروژه قمرود:
بررسی اینکه آیا ارزیابی زیست‌محیطی (EIA) به درستی انجام شده یا خیر؟ یا در صورتی که شامل مرور زمان شده و استانداردهای آن تغییر یافته باشند جهت استخراج نتایج جدید و به روز ارزیابی جدیدی از زیست بوم منطقه تهیه گردد.
📍 ۶. بازسازی اجتماعی و فرهنگی
- بازگرداندن مهاجران:
ایجاد مشوق‌هایی مانند کمک به ساخت مسکن، اشتغال و خدمات آموزشی برای بازگشت مردم به روستاها.
حمایت از آموزش کودکان:
احداث مدارس مجهز و ارائه سرویس رایگان برای دانش‌آموزان.
حفظ هویت فرهنگی:
ثبت آداب و رسوم محلی به عنوان میراث فرهنگی ناملموس و حمایت از جشنواره‌های محلی.
📍 ۷. اصلاح سیاست‌های کلان آب
- – بازنگری در سیاست‌های انتقال آب بین‌استانی:
توقف پروژه‌هایی که به‌جای مدیریت مصرف، به انتقال آب متکی هستند. - – اجرای قانون تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی:
پلمب چاه‌های غیرمجاز و نظارت دقیق بر برداشت آب. - – استفاده از فناوری‌های نوین:
مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و تصفیه پساب.
📍۸. مشارکت مردم محلی در تصمیم‌گیری
- – تشکیل شوراهای روستایی با اختیارات قانونی برای نظارت بر پروژه‌ها
- – برگزاری جلسات منظم با نمایندگان دولت برای ارائه گزارش پیشرفت.
📍نقش نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردم نهاد
- – جلب حمایت سازمان‌هایی مانند (دست اندرکاران اکوتوریسم) UNDP یا UNESCO برای تأمین مالی پروژه‌های احیای محیط زیست
- – همکاری با NGOهای داخلی و بین‌المللی برای آموزش و توانمندسازی جامعه محلی.
در خاتمه:
جبران خسارت روستاییان متضرر این منطقه تنها با پرداخت پول و حمایت های مالی ممکن نیست؛ این کار نیازمند بازسازی اعتماد مردم، احیای اکوسیستم و تغییر سیاست‌های غلط آبی است. دولت باید با عزمی جهادی و شفافیت، پای کار بیاید تا خطای محاسباتی قمرود به الگویی برای درس‌آموزی تبدیل شود، نه تکراراشتباهات!
ارسال دیدگاه