لرستان؛ سرزمین سرسبز و اسرارآمیز جاذبه‌های طبیعی و آثار تاریخی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی تاف‌نیوز، استان لرستان یکی از استان‌های کوهستانی در غرب ایران است. بیشتر مناطق این استان را کوه‌های زاگرس پوشانده است. آب و هوای این استان گوناگون بوده و تنوع آب و هوایی آن، از شمال شرق به جنوب غرب کاملاً مشهود است.

لرستان از شمال با استان‌های همدان و مرکزی، از شرق با استان اصفهان، از جنوب با خوزستان و از غرب با استان‌های کرمانشاه و ایلام همسایه است. همچنین این استان از طریق باریکه‌ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کوتاهی با استان چهارمحال و بختیاری است.

تاریخ لرستان به دوره‌های مختلفی تقسیم می‌شود. این منطقه از دوران باستان شاهد حضور اقوام مختلفی بوده است. در هزاره اول قبل از میلاد، قوم لر در این منطقه ساکن شدند و سپس در طول تاریخ با اقوام دیگری مانند سکاها نیز آمیخته شدند. در دوره اسلامی، لرستان تحت حکومت سلسله‌های مختلفی قرار گرفت و نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران ایفا کرد.

دوره‌های تاریخی لرستان 

دوران باستان: حضور اقوام آریایی و سکاها در این منطقه

دوران اسلامی: تحت حکومت خلفای عباسی، طاهریان، صفاریان و آل بویه

دوران اتابکان لر: تشکیل سلسله اتابکان لر کوچک در قرن ششم هجری قمری

دوران صفویه: تغییر مذهب مردم لرستان به تشیع و پیوستن به قلمرو صفویه

دوران قاجار: تلاش برای تضعیف قدرت ایلات لر و درگیری‌های مختلف

دوران پهلوی:سیاست‌های تخته‌قاپو و اسکان اجباری عشایر لر که منجر به مقاومت و درگیری شد

استان لرستان نام زیبا خود را از قومی که در آن ساکن هستند می‌گیرد؛ لرستان به معنای زیستگاه قوم لر است و غیر از لرها، قوم لک در برخی از شهرهای آن نیز زندگی می‌کنند.

در استان لرستان تاریخی کهن نهفته است که در بین گردشگران کمتر شناخته شده است. در غارها و قلعه‌های اینجا آثاری کشف شده که ردپای انسان‌های نخستین و اولین زیستگاه متمدن بشر را می‌توان داشت. آثاری با ارزش که نبودن بستری مناسب برای نگهداری آن‌ها، سبب شده تا در موزه‌های معتبر خارجی نگه‌داری شوند و در میان ایرانیان گمنام بمانند.

لرستان سرزمین سرسبز و اسرارآمیز جاذبه‌های طبیعی و آثار تاریخی متنوع است که مردم آن به داشتن اصالت و روحیه مبارزه‌گری معروف هستند این استان با داشتن طبیعت حیرت‌آور در واقع به عروس غرب ایران نیز معروف است.

این استان سرسبز و زیبا که استان چهار فصل نیز خوانده می‌شود، دارای آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آن‌ها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد که از جمله آنها می‌توان به قلعه فلک‌الافلاک، پل شکسته(پل شاپوری)، گرداب سنگی، دریاچه کیو، آبشار بیشه و آبشار گریت اشاره کرد. همچنین مجموعه تاریخی حمام گپ، روستاهای چقاپیت سفلی و بیشه، دهکده گردشگری مخملکوه، پارک جنگلی مخملکوه و تنگه شیرز از دیگر جاذبه‌های گردشگری این استان هستند.

وجود بیش از ۱۰۷ بقعه متبرکه در لرستان

در لرستان بقاع متبرکه امامزادگانی همچون امامزاده زیدبن علی(ع)، امامزاده محمد، احمد، ابراهیم و … وجود دارد که در ایام نوروز زائران زیادی از سایر شهرها و استان‌های کشور را به خود جذب می‌کند.

از جمله بقاع متبرکه لرستان می‎توان از امامزاده زیدبن علی(ع) خرم‌آباد، امامزاده عبدالله(ع)، امامزاده دوبرادران(ع)، امامزاده پیر شمس‌الدین(ع)، امامزاده شاه احمد(ع)(واگذار شده به استان ایلام)، امامزاده ابراهیم(ع)، امامزاده محمد(ع) درب‌گنبد، امامزاده ابوالوفاء(ع)، امامزاده قاسم(ع)، امامزاده پیرعباد(ع)، امامزاده ابوالحسن(ع)، امامزاده جعفر(ع)، امامزاده قاسم(ع)، امامزاده محمد بن حسن(ع)، بقعه ابراهیم بن مالک اشتر نخعی، امامزاده زید بن علی(ع) دورود، امامزاده حمزه علی(ع) نام برد.

گویش‌های محلی در استان لرستان

گویش‌های محلی لرستان به طور کلی و با توجه به موقعیت جغرافیایی و فرهنگی استان دارای چهار حوزه فرهنگی شامل لهجه و گویش‌های لکی، لری، لری بختیاری و فارسی محلی است.مردم مناطق شمال و شمال غربی لرستان شامل شهرستان‌های سلسله، دلفان، بخش شمالی کوهدشت و خرم‌آباد از زمان‌های دور از «گویش لکی» استفاده کرده و مکالمات خود را از این طریق بیان می‌کنند.

گویش لکی به دلیل ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی یکی از غنی‌ترین گویش‌های استان به شمار می‌رود و از لحاظ پیشینه تاریخی جزو گویش‌های قابل توجه در لرستان می‌باشد.لهجه‌هایی که در این مناطق وجود دارد از لحاظ تقسیمات تاریخی به زبان‌های ایرانی به دوره میانه و باستان برمی‌گردد که شامل زبان اوستایی و پهلوی اشکانی است.

گویش لکی شامل لک دلفان، لک حسنوند، لک بیرانوند و لک شمال کوهدشت جزو گویش‌های شمال غربی ایران است و پیشینه ۴۰۰ ساله دارد و وجه اشتراک زیادی با گویش کردی دارد.این گویش هویت خاص فرهنگی دارد و با توجه به ادبیات خاص به جای مانده از آن جایگاه ویژه‌ای دارد.

همچنین در حوزه شرق استان لرستان(شهرستان‌های الیگودرز، دورود و بخشی از ازنا) نیز گویش لری بختیاری وجود دارد که یکی از شاخه‌های مجموعه زبان لری محسوب می‌شود.در مناطق جنوب و جنوب غربی لرستان (پلدختر، خرم‌آباد و بخش‌های جنوبی کوهدشت ) نیز با گویش لری سخن به میان می‌آید.

گویش‌های لری و لری بختیاری از لحاظ تقسیم بندی زبان ایرانی به زبان پهلوی ساسانی برمی‌گردد.گویش‌های رایج در مناطق دشت سیلاخور، بروجرد و بخش دیگری از ازنا فارسی محلی است که به دلیل نزدیکی با زبان فارسی، پیشینه تاریخی این گویش‌ها در استان نیز به زبان‌های ایرانی دوره باستان و دوره میانه برمی‌گردد.

در استان لرستان طی سال‌های اخیر شاهد از بین رفتن گویش‌های بومی هستیم و بخش عمده‌ای از گویش‌های لری و لکی از بین رفته است.